tioata e faia e tagata
O tioata na faia e tagata o se tasi lea o faʻataʻitaʻiga sili ona leva na faʻaaogaina e faʻaoga ai foliga o maʻa maʻa moni. I le talafaasolopito atoa o tagata, sa galulue tagata i tioata e toe gaosia ai le feilafi ma le pupula o maa faalenatura, ma taumafai e faaata lo latou lalelei i se tau e sili atu ona faigofie. E ui e mafai i nisi taimi ona faavalea se mata e le'i a'oa'oina, ae o le eseesega i le va o tioata na faia e tagata ma ma'a tāua moni e masani lava ona iloagofie e tagata popoto, ona o lona tulaga fa'aletino ma kemikolo. O ana faiga gaosiga ua matua fa'atupuina i le aluga o taimi, e atagia ai le alualu i luma i tufuga, fefa'ataua'iga fa'aleaganu'u, ma fa'atekonolosi fou.
Fa'atau ma'a tāua fa'anatura i la matou faleoloa
A o'o mai i le fa'ailoaina o tioata na faia e le tagata o se fa'ata'ita'iga ma'a, e tele mea taua e fa'afaigofie ai lenei galuega. Pe a faatusatusa i minerale moni, o tioata e matua maualalo le maa'a'a, e maua ai se mea e sili atu ona matagofie. O lona iila e masani ona ese foi, e leai se loloto ma le lavelave e maua i le tele o maa masani. O mea fa'apipi'i i totonu o tioata—e masani o pupuni laiti—e foliga mai e matua'i 'ese'ese mai mea o lo'o iai i ma'a tāua. E le gata i lea, o le tioata e mafai ona liusuavai i le maualalo o le vevela, ma faafaigofieina ai lona gaosiga ma itiiti punaoa-malosi nai lo maa taua masani.
E ui lava o se faʻataʻitaʻiga tauagafau, o tioata e faia e tagata o loʻo i ai pea se sao taua i le pisinisi o teuga. O le mea moni, e puleaina vaega tetele o le maketi, e le gata i tulaga o le voluma ma le aofaʻi tau tupe. O lona gafatia, faigofie o le gaosiga, ma le agavaʻa i le faʻavasegaina ma le valivali e sili ona manaia i le tele o maketi gaosi oloa, faʻamautinoa o loʻo faʻaauau pea le tioata o se tagata taʻalo tele i fefaʻatauaʻiga i le lalolagi atoa o mea teuteu teuteu.
History
O le gaosiga o tioata na faia e tagata na amata mai i le faitau afe o tausaga. O fa'amaoniga o lo'o ta'u mai ai na faia i le amataga o le 3500 TLM i Mesopotamia, lea atonu na fa'atusaina e tufuga faiga ma sitaili na nono mai i tagata fai tioata a Aikupito. E talitonuina o uluai tekinolosi tioata na aliaʻe mai i le talafatai i matu o Suria, Mesopotamia, poʻo Aikupito, ma saofagā i se tu masani o le gaosiga o tioata e faasolosolo malie ona faʻalauteleina i le tele o aganuu.
Faʻavae
O mea tioata muamua na iloa, na amata mai i le ogatotonu o le meleniuma lona lua TLM, e aofia ai pulu. O nisi o nei mea atonu na fa'afuase'i ona fa'atupuina e pei o ni mea e maua mai i u'amea po'o le gaosia o le faience—o se mea e le o tioata tioata. I le aluga o taimi, na aʻoaʻoina ai e le au tufuga le faʻamafanafanaina ma le malulu o mea liusuavai e maua ai foliga ma lanu e manaʻomia. I le taimi muamua e seasea ma taua, o mea tioata sa masani ona faapelepele i mea taugata i totonu o sosaiete anamua.
Evolution of Tufuga
A'o fa'aleleia atili faiga fa'ata tioata, sa fa'alauteleina le fa'aogaina o mea. Ae ui i lea, o le paʻu o le tuai o le Bronze Age civilizations na taofia ai le alualu i luma i le gaosiga o tioata. E ui lava i lea, na toe aliaʻe ma olaola le vaʻa i itulagi eseese, e aofia ai Initia pe tusa o le 1730 TLM, ma oʻo atu i Saina anamua, lea na feagai ai ma tauvaga mai tu ma aga masani o sima ma uʻamea.
Fa'asalalau Aganu'u
Mulimuli ane, na avea le Emepaea o Roma ma nofoaga taua mo le tufatufaina atu ma le faamamaina o tioata, ma gaosia ai le tele o oloa tioata o loʻo faʻaauau pea ona maua e tagata suʻesuʻe. I le tele o seneturi, o mea tioata na salalau i Europa, Sasaʻe Tutotonu, ma tua atu, e atagia ai se faʻailoga o fefaʻatauaiga faaleaganuu, alualu i luma faatekinolosi, ma faʻafouga faatufugaga. Sa fetuutuuna'i e itulagi ta'itasi le va'a ina ia fetaui ma tofo, mana'oga, ma tu ma aga fa'alelotu po'o agafesootai.
tioata e faia e tagata
Mata'eta'e Faia e Tagata i Maua
I tua atu o fa'aoga i totonu o fale ma falefaigaluega, sa vave ona maua e tioata se nofoaga i teuteuga patino. I Anglo-Saxon England, mo se faʻataʻitaʻiga, e masani ona aliali mai tioata i tulaga eseese, e aofia uma ai nofoaga ma falelauasiga. O uluai tufuga Anglo-Saxon na faʻapipiʻiina tioata i se faʻavasegaina o mea faitino: vaʻa, lopa, faʻamalama, ma mea faʻapitoa o teuga.
Fa'aoga vave i Teuga
Ina ua mavae le malaga ese atu o Roma mai Peretania i le 5 senituri TA, o le faaaogaina o tioata na oo i suiga iloga. O suʻesuʻega a Roma na faʻaalia ai le tele o tioata, ae i le amataga o le vaitaimi o Anglo-Saxon, ua matua faʻaitiitia le aofaʻi. O le tele o mea tatou te iloa e uiga i le vave faʻaaogaina o tioata i teuteuga e mafua mai i le eliina o tuʻugamau, aemaise i fanuatanu, lea na tuʻu ai lopa tioata ma vaʻa i tafatafa o le ua maliu. Peitai, o lenei faiga, na suia ina ua oo mai le Faa-Kerisiano.
Siitia o Falelauasiga
E oo atu i le faaiuga o le seneturi lona 7, o le tuputupu aʻe o tu ma aga tanu i totonu o Kerisiano Anglo-Saxons o lona uiga o le itiiti ifo o mea leaga na faʻaumatia ma le ua maliu. O se taunuuga, o mea tioata e seasea maua i fanuatanu mulimuli ane. O le utiuti o mea mata'eta'e mai nei tulaga e mafai ona fa'afeso'ota'i sa'o i se tu'ufa'atasiga fa'ale-aganu'u aga'i atu i tu'ugamau e sili atu ona tauagafau, e atagia mai ai suiga i talitonuga fa'alelotu, aga fa'aagafesootai, ma faiga fa'atau.
Aafiaga Faalelotu ma Fa'aoga Fa'ata'oto
Faatasi ai ma le faateleina o faatosinaga a le faaKerisiano, o le i ai o tioata na suia mai mea tanu i foliga faufale. O tioata fa'amalama na sili atu ona taatele i totonu o falesa ma monasteries, faʻamalamalamaina - i le moni ma le faʻatusa - i le faʻatupulaia o le taua o tioata i nofoaga paia. O pepa fa'alelotu Anglo-Saxon e fa'asino i nisi taimi le fa'aogaina o tioata i fale fa'alelotu. E le gata i lea, o tagata Anglo-Saxon na faʻapipiʻiina tioata i totonu oa latou foafoaga a le o le enamel poʻo le faʻapipiʻiina ma le faaeteete, faʻafefiloi le faatufugaga ma le faʻatuatua i teuteuga faʻapitoa.
FAQ
Pe fa'atatauina le tioata fa'atagata o se ma'a tāua moni?
Leai, o tioata na faia e tagata e le o se maa taua moni. O se mea faʻapipiʻi e faʻataʻitaʻia foliga o maʻa moni ae leai se faʻavae faʻaleaganuʻu faʻanatura, fausaga tioata, ma uiga maʻaʻa o maʻa moni.
E fa'afefea ona ou iloa pe o i ai i se mea teuteu ni tioata na faia e tagata?
O tioata e faia e tagata e masani ona fa'aalia ai ni pupuni laiti, e maualalo le maaa, ma le ese'ese o le iila fa'atusatusa i ma'a tāua masani. E fa'aaogaina e le au su'esu'e fa'apolofesa mea faigaluega e pei o le fa'alautele ma le su'ega ma'a'a e fa'ailoa ai tioata, ae e o'o lava i se tagata fa'atau fa'alogo e mafai ona iloa le eseesega i le manino ma le lagona.
Aisea e fa'aaogaina lautele ai tioata fa'atagata i le fale gaosi mea teuteu?
O lona gafatia, faigofie o le gaosiga, ma le tele o lanu ma sitaili e avea ai tioata e faia e tagata o se filifiliga aoga mo teuteuga tetele-maketi. E mafai ai e tagata mamanu ona faia ni mea manaia i se tau maualalo nai lo le tele o maʻa masani.
E iai se uiga fa'ale-aganu'u fa'ale-aganu'u fa'atagata tioata?
O le tioata sa fa'asolopito e ave uma le taua fa'alelei ma le fa'aleaganu'u. E ui lava e le tutusa le tau po o le tau tupe e pei o maa taua, e masani ona faʻatusalia tufuga, faʻafouga, ma faʻaaliga faʻataʻitaʻi, aemaise lava i aganuu o loʻo umi ai tu ma aga fai tioata.
E mafai ea e tioata fa'atagata ona fa'atusa le tumau o ma'a tāua fa'anatura?
E masani lava, leai. O tioata e fai e tagata e foliga e sili atu ona malu ma sili atu ona masaesae ma gau nai lo maa moni. O le i'uga, o fasipepa e faia atoa i tioata atonu e le mafai ona fa'afefeteina o la'ei i aso uma e pei o ma'a tāua fa'alenatura e sili atu ona umi.